Dodenherdenking 4 mei

Dames en heren, jongens en meisjes,

De jaarlijkse dodenherdenking is een belangrijk moment, wat het verdient om passend bij stil te staan.

Voor mij, zoals zo-even gezegd, de laatste keer als burgemeester van Hendrik-Ido-Ambacht. Ik heb dit altijd als buitengewoon waardevol ervaren. En tijdens corona heb ik het ook echt gemist, en ik weet van anderen dat dat ook het geval is.

Dodenherdenking kent vele aspecten: herdenken van de doden op het slagveld, maar ook een etnische kant: volkerenmoord, op Joden en zigeuners, in concentratiekampen. We hebben de verzetsdoden. En niet te vergeten de mensen die omgekomen zijn in de hongerwinter.

Ja, en dan de dodenherdenking in Hendrik-Ido-Ambacht. In '40-'45: hier zijn Nederlandse en Duitse soldaten omgekomen. Ook hier Joden (weggevoerd), ook hier mensen die in 'Jappenkampen' hebben gezeten er zijn zelfs mensen omgekomen door verdwaalde kogels, tijdens de gevechten rondom de brug.

In eerdere herdenkingen, heb ik een paar keer de namen van alle slachtoffers genoemd. Veel bekende Ambachtse namen. Ook heb ik gebeurtenissen gememoreerd, die hebben plaatsgevonden, zoals de strijd om de Brug over de Noord, de zogenaamde Vergeten Brug.

En best bijzonder dat vandaag mevrouw Van Tillaart met haar zoon in ons midden is, kleindochter van soldaat Van Tillaart, die daarbij is omgekomen. U ook hartelijk welkom bij de herdenking hier.

En vaak is dit heel ingrijpend geweest, in die periode in onze dorpsgemeenschap. Zo heb ik ook een verhaal uit Oud-Alblas, waar mijn familie geboren en getogen is, en ook ik. Een verhaal, illustratief voor hoe de oorlog een dorpsgemeenschap kan verscheuren. En in dat geval: een NSB'er in het dorp Oud-Alblas, die verraadde Joden. Verschillende keren. Deze werden samen opgepakt met degene die onderdak gaven en werden afgevoerd en kwamen meestal niet meer terug.

De plaatselijke verzetsgroep zag dit met leden ogen aan. Men besloot tot liquidatie over te gaan. En dat is best moeilijk, een dorpsgenoot, in een klein dorp. En wie gaat het dan doen?

Deze NSB'er werd doodgeschoten, kwam uit een grote familie, had net een kindje gekregen... heftig. En binnen de verzetsgroep is afgesproken, gezworen, dat men nooit zou vertellen wie het schot loste. En toen ruim 10 jaar terug, in de week dat ik hier geïnstalleerd zou worden, mijn vader werd begraven, hoorde ik anderen zeggen: Nu is ook de laatste die het wist, er niet meer.

Ingrijpend in zo'n dorp, en wat het betekent voor onderlinge families, dat soort gebeurtenissen. En zo hebben in veel dorpen en gemeenschappen gebeurtenissen plaats gevonden, die hun sporen hebben achtergelaten. Ook kinderen van NSB'ers hebben het vaak moeilijk gehad na de oorlog.

En dan over naar het thema van dit jaar: "Leven met oorlog". En dat is wennen na jaren van relatieve rust, nu de oorlog Rusland-Oekraïne. En langzaam breidt dit zich uit. Bijna heel Europa levert wapens en ondersteunt Oekraïne. De uitkomst is ongewis.

En ondertussen sneuvelen grote aantallen militairen, maar ook burgers, Er is onnoemelijk veel verdriet in Oekraïne en Rusland. Laten we hen toewensen, dat ze de kracht mogen ontvangen, om dit te dragen en te overleven.

Terwijl wereldwijd op veel plaatsen gestreden wordt, leven wij in Nederland in vrede en welvarendheid. En ondanks alle geklaag, stakingen en onvrede over het regeringsbeleid, hebben we het hier goed.

Laten we dat daarom koesteren, en dat we leven in vrede.

Hierbij past alleen maar dankbaarheid.

Dankuwel.

Het streven waard

Gaan voor een doel,
aanzien, carrière, groen,
zij die dat wensen,
willen daar alles voor doen.

Het liefst wel in vrijheid,
wat helaas niet voor iedereen geldt.

Altijd is er wel ergens iemand de baas,
die zijn macht wil vergroten,
zijn grens wil verleggen,
ten koste van hen,
die daar over niets hebben te zeggen.

Ik prijs me gelukkig te mogen leven in een land,
waar in het streven naar vrijheid
voor iedereen vooropstaat.